Kompanzasyon

Amaç, mevcut enerjinin kalitesini artırmak ve en ekonomik şekilde kullanıcıya ulaştırmaktır. Elektrik enerjisinde; Üretildiği santrallerden tüketilen yüke kadar farklı türlerde elektrik kayıpları meydana gelmektedir. Bu kayıpları azaltmak ve elektrik enerjisi kullanımını maksimize etmek için yapılan işlemlerden biri de kompanzasyon işlemidir.
Kompanzasyon genellikle şöyle tanımlanır: “Endüktif ve kapasitif etkiler sonucunda gerilim ve akım arasındaki faz kaymasının sıfıra yakın tutulması işlemidir.”

Veriyi artırmak ve reaktif gücün şebekeye zarar vermesini önlemek için endüksiyon sisteminin girişine bir kompanzasyon kondansatörü bağlanır ve sistemde üretilen endüktif reaktif güç verilmeden önce kondansatörlerde depolanır. reaktif ağa girer.

Elektrik sisteminin reaktif akımı azaltılırsa, enerji taşıma kapasitesi artar, enerji iletim sistemlerinin elemanlarının tellerinin kesiti küçülür, gerilim düşümleri önlenir, sistem büyükten daha verimli hale gelir. Yüksek gerilim enerji nakil hatlarında ve fabrikaların ana girişlerindeki enerji nakil hatlarında açma/kapama izolatörleri seçilmemektedir. Dolayısıyla sistemlerde reaktif enerjinin oluştuğu noktada ortadan kaldırılması veya azaltılması (kompanse edilmesi) ile bu sorun ortadan kaldırılır.

Kompanzasyon Nedir?

Günümüzde elektrik şebekelerinin bağlantı kapasitesi sürekli artmaktadır. Bu nedenle reaktif yükler zamanla artar ve ağın güç faktörü düşer. Bu durumu önlemek için sosyal yardımlar ödenir. Kompanzasyon yöntemlerinde akım ile gerilim arasındaki faz farkı ideal bir açıya getirilerek sistemi olumsuz etkileyen reaktif güçler sıfıra yakınlaştırılır. Sonuç olarak, enerji nakil hatlarında ve şebekede gereksiz yüke neden olan ve kayıpları artıran reaktif güç mümkün olduğunca düşük tutulmuştur.

Kompanzasyon mantığı; Amacı ekipmanın aldığı reaktif enerjinin tüketiciye yakın noktalardan üretilmesini sağlamaktır. Bu sayede ağa gereksiz yere yüklenmez ve ağ kapasitesi artırılır.

Ödül kartı, ödül faaliyetlerinde kullanılır. Santralin güç faktörünü düzeltmek için gerekli ekipman, kondansatör ve sayaçların bulunduğu panodur.

Kompanzasyon Nasıl Yapılır?

• Akım trafosu
• Sigorta
• Kontaktör, tristör
• Kondansatör
• Şönt reaktör
• Temel elemanlarla reaktif röle kompanzasyonu aşağıdaki gibidir:

Güç faktörü düzeltmeli reaktif güç, dolayısıyla akımın reaktif (Ir) bileşeni. Sonuç olarak devre akımı (I2) azalır ve aynı iş daha az akımla yapılır.

Şu anda aktif akım (Ia) bileşeninde ve aktif güçte herhangi bir değişiklik yok. Ir (reaktif akım), kompanzasyon (Ir) akımı azaltıldığında kompanzasyondan önce daha yüksektir. Kompanzasyon öncesi devre akımının (I1) kompanzasyon sonrası (I2) değerinden daha düşük olduğu görülebilir.

Yükler endüktif olduğundan, reaktif güç de endüktiftir. Bu endüktif reaktif güç, zıt etkiye sahip olan kapasitif reaktif güç alınarak azaltılır. Kondansatör, kapasitif reaktif güç kullanan elemanlardan biri olduğu için kompanzasyon işleminde genellikle kondansatörler kullanılır.

Kompazasyonun Faydaları Nelerdir?

Kompanzasyonun sisteme sağladığı avantajlar:

Kompanzasyonu sonucunda sisteme daha fazla reaktif güç taşınmaz. Öyleyse;

• Şebeke güç kayıpları azalır
• Hattan daha fazla aktif enerji iletildiğinde üretim, iletim ve dağıtım sistemlerinin kapasitesi artar ve buna bağlı olarak verimlilik artar.
• Gerilim düşmesi nedeniyle akımın sınırlandığı hatlarda enerji taşıma kapasitesi artar.
• Isı kayıpları azalır

Elektrik Üreticisi avantajları:

• Teller daha az akım taşıdıkları için ince kesitlerden seçilir.
• Aynı enerji hattından daha fazla aktif enerji iletildikçe üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin kapasitesi -verimliliği- artar.
• Enerji üretim ve satış maliyetleri azalır.
• Şarj cihazlarının ve transformatörlerin gücü daha düşük tutulur.
• Kayıplar ve voltaj düşüşleri azalır.

Elektrik tüketicisi için avantajları:

• Teller daha ince kısımdan seçilir.
• Giriş trafosu, kontrol, kontrol ve koruma elemanları daha küçük değerlerle seçilir.
• Giriş trafosu ve istasyon verimliliği güçle birlikte artar.
• Kayıplar ve voltaj düşüşleri azalır.
• Şebekeden daha az parazit enerji alınır.
• Enerji tüketimi azaldığında enerji faturası da düşer.

Kompanzasyon Neden Yapılır?

Herhangi bir nedenle kompanzasyon yapılmazsa şebekelerde kayıplar oluşur, elektrik hatları ve kablolar çok daha fazla akım tüketir. Bu, büyük voltaj düşüşlerine neden olur. Enerji aktarma yeteneği azalır.

İstasyonlarda ve işletmelerde reaktif güç tüketimi fazla ise güç faktörü (Cos φ) düşer ve istasyon anma gücünün altında çalışır; gerilim düşümleri ve kayıplar artar.

Düşük (cosθ) değerinin neden olduğu temel problemler, yani. reaktif güç değerinin aktif güçten büyük olduğu durumlar ise şu şekilde sıralanabilir:

• Transformatörlerin ısınması.
• Azaltılmış servis ömrü.
• Transformatörler ve jeneratörler tam yükte, yeni yük eklenemez.
• Voltaj düşüşü.
• Kablolarda ısıtma
• Reaktif ceza

Bir  sonraki yazımızı okumak istiyorsanız tıklayın.